Prawo kanoniczne

Jako adwokaci kościelni prowadzimy procesy o stwierdzenie nieważności małżeństwa zapewniając pełną asystencję procesową przed Trybunałami Kościelnymi. Reprezentujemy tak strony powodowe jak i pozwane.

Pragniemy zaznaczyć, że rola adwokata w sprawach o stwierdzenie nieważności małżeństwa odbiega od zadań adwokata w sprawach cywilnych czy karnych. Podyktowane jest to przede wszystkim inną konstrukcją i przebiegiem procesu kanonicznego.

Co do zasady, nominację do pełnienia roli adwokata stron otrzymuje się dla określonego Sądu Kościelnego (np. adwokat stron przy Sądzie Metropolitalnym Warszawskim).

W Sądach Kościelnych, w których nasi prawnicy nie zostali ustanowieni adwokatami, nasza pomoc polega na stałym doradztwie i przygotowaniu wszystkich pism procesowych oraz w miarę możliwości na obecności w Sądzie podczas publikacji akt sprawy. Oznacza to, że w ramach procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa (błędnie określanego jako tzw. "rozwód kościelny" lub "unieważnienie małżeństwa" czy "unieważnienie sakramentu małżeństwa") wykonujemy przykładowo następujące czynności:

Dla stron powodowych:

  • omówienie sprawy przed rozpoczęciem procesu,
  • sporządzenie skargi powodowej,
  • rekursy przeciwko odrzuceniu skargi powodowej (w przypadku jej odrzucenia przez Trybunał),
  • pomoc w doborze materiału dowodowego,
  • redagowanie pism procesowych związanych z ustaleniem lub zmianą formuły wątpliwości,
  • przygotowanie propozycji pytań dla stron i świadków (w niektórych sądach),
  • stawiennictwo na publikacji akt (w niektórych sądach)
  • przedłożenie nowych dowodów po publikacji, krytyczne uwagi do opinii biegłego psychologa lub wniosek o powołanie nowego (w zależności od sprawy),
  • przygotowanie głosu obrończego po publikacji akt,
  • przygotowanie odpowiedzi na uwagi obrońcy węzła (pismo końcowe przed wydaniem wyroku),
  • apelacja od II instancji,
  • prośba o wyznaczenie III instancji w Polsce,
  • apelacja do Roty Rzymskiej (III instancja, oraz kolejne turnusy w Rocie Rzymskiej),
  • zaskarżenie wyroków dotkniętych wadą usuwalną lub nieusuwalną (querella nullitatis).

Dla stron pozwanych:

  • konsultacja sprawy po otrzymaniu przez stronę pozwaną skargi powodowej lub informacji o rozpoczęciu procesu,
  • przygotowanie odpowiedzi na skargę powodową,
  • przygotowanie skargi wzajemnej,
  • pomoc w doborze materiału dowodowego,
  • redagowanie pism procesowych związanych z ustaleniem lub zmianą formuły wątpliwości,
  • przygotowanie propozycji pytań dla stron i świadków (w niektórych sądach),
  • stawiennictwo na publikacji akt (w niektórych sądach),
  • przedłożenie nowych dowodów po publikacji, krytyczne uwagi do opinii biegłego psychologa lub wniosek o nowego biegłego (w zależności od sprawy),
  • przygotowanie głosu obrończego po publikacji akt,
  • przygotowanie odpowiedzi na uwagi obrońcy węzła (pismo końcowe przed wydaniem wyroku),
  • apelacja od II instancji,
  • prośba o wyznaczenie III instancji w Polsce,
  • apelacja do Roty Rzymskiej (III instancja, oraz kolejne turnusy w Rocie Rzymskiej),
  • zaskarżenie wyroków dotkniętych wadą usuwalną lub nieusuwalną (querella nullitatis).

Podstawy prawne udziału adwokata w procesie

Podstawowe regulacje dotyczące udziału, obowiązków i praw adwokata można odnaleźć w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r. (dalej jako: "KPK/83") oraz Instrukcji którą należy zachowywać w sądach diecezjalnych i międzydiecezjalnych w prowadzeniu spraw o nieważność małżeństwa, Dignitas connubii z 2005 r. (dalej cyt. jako "DC" w tłumaczeniu autorów Komentarza do Instrukcji procesowej "Dignitas connubii", red. Nauk. T. Tozkrut, Sandomierz 2007 r.), a także w Liście Apostolskim Motu Proprio „Mitis Iudex Dominus Iesus” promulgowanym 8 września 2015 r. (dalej cyt. jako „MIDI”).

Zgodnie z art. 101 § 1 Instrukcji DC, "zachowując prawo stron do tego, by bronić się osobiście, sąd ma obowiązek zatroszczyć się, aby obydwoje małżonkowie mogli bronić swoich praw z pomocą osób kompetentnych, zwłaszcza jeśli chodzi o sprawy trudne".

Strona ma prawo zwrócić się do Sądu z prośbą o wskazanie jej adwokata. Wzór prośby można pobrać tutaj

""Adwokat i pełnomocnik, na mocy swego zadania, są obowiązani bronić praw stron i zachować tajemnicę zawodową" (art. 104 § 1 DC). "Zadaniem pełnomocnika jest reprezentowanie strony, przedstawianie sądowi skarg powodowych i rekursów, otrzymywanie jego notyfikacji i informowanie strony o stanie sprawy; to natomiast, co dotyczy obrony, jest zawsze zarezerwowane dla adwokata" (art. 104 § 2 DC).

"Jeśli obydwoje małżonkowie proszą o stwierdzenie nieważności małżeństwa, mogą powołać sobie wspólnego pełnomocnika lub adwokata" (art. 102 DC).

"Strony mogą powołać pełnomocnika różnego od adwokata" (art. 103 § 1 DC). "Każdy może sobie ustanowić tylko jednego pełnomocnika, który nie może zastąpić się innym, chyba że otrzymał na to wyraźne zezwolenie" (art. 103 § 2 DC). "Można natomiast ustanowić równocześnie kilku adwokatów" (art. 103 § 4 DC).

"Pełnomocnik i adwokat przed podjęciem zadania kuszą złożyć w sądzie autentyczne zlecenie" (art. 106 § 1 DC).

Pomoc adwokata kościelnego czy pełnomocnika w prowadzeniu sprawy w Sądzie Kościelnym, oznacza konieczność przedłożenia w sądzie autentycznego zlecenia, którego wzór można pobrać poniżej. Pełnomocnictwo proszę czytelnie podpisać własnoręcznie i najlepiej poprosić notariusza świeckiego by ten potwierdził autentyczność podpisu.

WZÓR – Pełnomocnictwo dla adw. Jolanty Ogorzałek Krzemińskiej
WZÓR – Pełnomocnictwo dla adw. Marcina Krzemińskiego

Obowiązki i uprawnienia adwokata::

  • przygotowanie w użytecznym czasie obrony;
  • prawo obecności podczas przesłuchania stron, świadków i biegłych (kan. 1678 § 1 n. 1 KPK/83 oraz art. 18 § 1 MIDI), przy czym sędzia z powodu okoliczności rzeczy i osób może zarządzić inaczej (stronom to uprawnienie nie przysługuje);
  • prawo do stawiania pytań świadkom, lecz za pośrednictwem sędziego, chyba że prawo partykularne stanowi inaczej (kan. 1559 KPK/83) (stronom to uprawnienie nie przysługuje);
  • prawo przeglądania akt sądowych, nawet jeszcze przed ich publikacją i zapoznania się z dowodami przedłożonymi przez strony (ka. 1598 § 1 KPK/83 oraz 235 § 1 DC) (stronom to uprawnienie nie przysługuje);
  • prawo do zapoznania się - podczas publikacji akt - z aktami, których utajnienie przed stronami sędzia uzna za konieczne dla uniknięcia poważnego niebezpieczeństwa, po uprzednim złożeniu przysięgi lub przyrzeczenia zachowania tajemnicy (art. 234 DC) (stronom to uprawnienie nie przysługuje);
  • prawo do przedłożenia na piśmie obrony (kan. 1601 KPK/83 oraz art. 240 § 1 DC);
  • prawo do repliki na głos adwokata strony przeciwnej lub obrońcy węzła małżeńskiego (kan. 1603 § 1 KPK/83 oraz art. 242 § 1 DC);
  • prawo i obowiązek apelacji po wydaniu ostatecznego wyroku jeśli zleceniodawca się temu nie sprzeciwia (kan. 1486 § 2 KPK/83 oraz art. 107 § 2 DC);
  • gdy adwokat jest jednocześnie pełnomocnikiem strony, ma prawo do jej reprezentowania przed sądem, przedkładania sądowi wniosków procesowych i odwołań oraz przyjmowania zawiadomień sądowych. Adwokat obowiązany jest informować stronę o stanie sprawy (art. 104 § 2 DC); (W. Góralski, Rola adwokata w kościelnych procesach małżeńskich w świetle KPK z 1983 roku oraz instrukcji Dignitas connubii, Prawo Kanoniczne 49 (2006) nr 3 - 4, s. 35 - 50, zwłaszcza 45 - 47).

Udział adwokata w procesie kościelnym nie jest konieczny, strona ma prawo prowadzić proces samodzielnie.

Prawo małżeńskie - proces o dyspensę super rato - konsultacja prawna